Je medewerker na vakantie in quarantaine: loondoorbetaling of niet?

De vakantieperiode is weer begonnen. Wat als een medewerker op vakantie gaat naar een gebied met een geel, oranje of rood reisadvies? Wat als de medewerker tijdens of na z’n vakantie in quarantaine moet: loondoorbetaling of niet?

Sinds 1 januari 2020 is de hoofdregel in de wet gewijzigd: geen arbeid, wel loon. Dit tenzij de medewerker de arbeid niet wil verrichten, en de oorzaak voor het niet (kunnen) verrichten van de arbeid voor zijn rekening dient te komen.

Bij de behandeling van het wetsvoorstel dat tot de wijziging van de hoofdregel leidde, is opgemerkt dat de wijziging niet tot een wezenlijke verandering van de risicoverdeling tussen werkgever en medewerker leidt. Feit blijft echter wel dat eerst de medewerker aannemelijk moest maken dat het niet verrichten van de arbeid in de risicosfeer van de werkgever lag, en dat de situatie nu andersom is: de werkgever moet aannemelijk maken dat het niet verrichten van de arbeid in de risicosfeer van de medewerker ligt.

Vakantie en kleurcodes: wanneer is het (niet) verantwoord om op reis te gaan?
Bij een vakantie geldt in de huidige coronacrisis het volgende. Bij code groen zijn er geen bijzondere veiligheidsrisico’s. Bij code rood worden alle reizen ontraden. De Rijksoverheid raadt het ook af om naar landen te reizen die code oranje hebben, behalve als het echt noodzakelijk is. Vakantiereizen vallen niet onder noodzakelijke reizen en worden om die reden door de overheid afgeraden. Gaat iemand toch, dan is het dringende advies van de Rijksoverheid om bij terugkomst in Nederland meteen thuis twee weken in quarantaine te gaan.

De medewerker die er bewust voor kiest om op vakantie te gaan naar een land met code rood of oranje weet dus dat van hem verwacht wordt dat hij na terugkeer in quarantaine gaat. Tenzij hij thuis kan werken, betekent dit dat hij zijn arbeid niet kan verrichten. Omdat hij dit op voorhand weet, kan gesteld worden dat de oorzaak dat hij zijn arbeid niet verricht in zijn risicosfeer ligt. Dit betekent dan dat hij tijdens de periode van quarantaine geen recht op loon heeft als hij zijn arbeid niet kan verrichten.

Er ontstaat dan wel een verschil tussen medewerkers die hun werk wél vanuit huis kunnen verrichten, en medewerkers die dat niet kunnen. Maar als je een medewerker die wel vanuit huis kan werken dit niet laat doen, kun je vervolgens moeilijk volhouden dat de reden dat hij zijn werk niet verricht, in zijn risicosfeer ligt.

Overigens lijkt het wel waarschijnlijk, maar is op voorhand niet met zekerheid te zeggen, dat een rechter ook zal oordelen dat het willens en wetens naar een gebied met code rood of oranje gaan, stopzetting van loon daadwerkelijk rechtvaardigt. De hoofdregel ‘geen arbeid, wel loon, tenzij de oorzaak in de risicosfeer van de medewerker’, geldt pas sinds 1 januari 2020 – en uitspraken van rechters die richting kunnen geven, zijn er nog niet.

Een medewerker gaat op vakantie gaat naar een land met code geel, wat nu?
Code geel betekent: ‘er zijn in dit land of gebied veiligheidsrisico’s die afwijken van wat u in Nederland gewend bent. Bereid u daarop voor en let extra op. U kunt op vakantie, maar blijf waakzaam. Bij een nieuwe uitbraak kan de situatie lokaal plotseling veranderen’.

Sinds 15 juni 2020 hebben de meeste Europese landen een geel reisadvies. Landen met een code groen zijn er op het moment van schrijven nog niet.

Een verandering van de situatie, code geel wordt oranje bijvoorbeeld, waardoor de medewerker tijdens de vakantie of na terugkeer toch in quarantaine moet, ligt in de meeste gevallen waarschijnlijk niet in de risicosfeer van de medewerker. Reizen naar die landen wordt immers niet ontraden. Dat kan anders zijn bijvoorbeeld als er al signalen waren dat de code geel zou kunnen wijzigen in oranje. Het zal uiteindelijk aan de rechter zijn om hier een oordeel over te geven.

Nb. Inhouding van loon is een zware sanctie en zal in voorkomende gevallen door de medewerker die het overkomt, worden aangevochten. Zeker, in geval van quarantainemaatregelen, is nu niet bekend is hoe een rechter hier tegenaan kijkt. Daarom is het noodzakelijk om je medewerkers vooraf schriftelijk te wijzen op de consequenties die je als werkgever wil verbinden aan het op vakantie gaan naar een land met code geel of rood/oranje en de medewerker vervolgens in quarantaine moet en daardoor (of om andere redenen) zijn arbeid niet kan verrichten.

Mag ik als werkgever een medewerker vragen of hij naar een gebied met code oranje of rood is geweest
Ja, dat mag. Als werkgever heb je een gerechtvaardigd belang omdat je je (wettelijke) zorgplichten voor medewerkers en/of klanten moet nakomen, ondanks het feit dat een bevestigend antwoord negatieve gevolgen zou kunnen hebben voor de medewerker. Het is daarom wel belangrijk je beleid op dit punt van te voren bekend te maken. 

Nb: Je mag als werkgever niet vragen om medische gegevens van de medewerker. 

Bron: AWVN